Η άρθρωση του γόνατος είναι το σημείο που η κνήμη ενώνεται με το μηριαίο οστό. Η άρθρωση καλύπτεται από μία λεία επιφάνεια, τον χόνδρο, η βασική λειτουργία του οποίου είναι να μειώνει την τριβή κατά την κίνηση. Επιπλέον, το γόνατο περιβάλλεται από δύο “μαξιλαράκια”, τον έσω και έξω μηνίσκο, καθώς και από τέσσερις ισχυρούς συνδέσμους, τον οπίσθιο και πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο, καθώς και τον έσω και έξω πλάγιο σύνδεσμο. Τέλος, η άρθρωση περιβάλλεται από ένα παχύρρευστο υγρό (αρθρικό υγρό).
Οι παθήσεις του γόνατος είναι πολλές και μπορούν να είναι είτε τραυματικές (ρήξη μηνίσκου, ρήξη συνδέσμων), μετά από κάποιο τραυματισμό, είτε εκφυλιστικές (οστεοαρθρίτιδα, οστεοχόνδρινες βλάβες), δηλαδή να προήλθαν από εκφύλιση λόγω ηλικίας ή/και κληρονομικότητας:
-
Ρήξη μηνίσκου:
Πρόκειται για μία από τις πλέον συνηθισμένες αθλητικές κακώσεις, η οποία παρατηρείται συνήθως σε τραυματισμούς αθλητών μπάσκετ, ποδοσφαίρου, σκι κ.ά.
Οι μηνίσκοι έχουν ως βασική λειτουργία την προστασία της άρθρωσης από τους κραδασμούς. Μετά από έναν τραυματισμό, ανάλογα το είδος της ρήξης, ο πόνος είναι συνήθως άμεσος, ενώ προκαλείται και οίδημα στην περιοχή της άρθρωσης. Ο ασθενής δεν βαδίζει εύκολα και δεν μπορεί να εκτείνει ή να κάμψει πλήρως το γόνατο. Για τον λόγο αυτό, η ρήξη μηνίσκου έχει συνήθως ένδειξη για άμεση χειρουργική αρθροσκοπική αποκατάσταση, ακόμα και σε περίπτωση που ο πόνος μπορεί να υποχωρεί περιστασιακά (καθώς η άρθρωση συνεχίζει να φθείρεται αθόρυβα και μπορεί μελλοντικά να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα).
Ωστόσο, μία έγκαιρη διάγνωση μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό στο να αντιμετωπίσει την πάθηση συντηρητικά, με περιορισμό δραστηριότητας, ναρθηκοποίηση, φυσιοθεραπείες ή φαρμακευτική αγωγή κατά περίπτωση.
Η χειρουργική αντιμετώπιση της ρήξης μηνίσκου γίνεται με τη μέθοδο της αρθροσκόπησης, κατά της οποία ο γιατρός εισέρχεται με μία κάμερα (αρθροσκόπιο) στο εσωτερικό της άρθρωσης. Ανάλογα με την σοβαρότητα της ρήξης, ο γιατρός μπορεί να κάνει συρραφή του μηνίσκου ή αφαίρεση ενός τμήματος αυτού. Στόχος είναι να αφαιρεθεί το λιγότερο δυνατό κομμάτι, ώστε να επιβραδυνθούν μελλοντικές αλλοιώσεις της άρθρωσης (οστεοαρθρίτιδα). Η αρθροσκόπηση είναι μία σύντομη επέμβαση, αναίμακτη και δεν απαιτεί νοσηλεία (ο ασθενής εξέρχεται από την κλινική την ίδια μέρα, ξεκινώντας πρόγραμμα αποκατάστασης).
-
Ρήξη χιαστού:
Στις παθήσεις του γόνατος περιλαμβάνεται και η ρήξη χιαστού. Ένα από τα χαρακτηριστικά συμπτώματα της ρήξης χιαστού είναι ότι οι ασθενείς ακούν ένα χαρακτηριστικό “κρακ” την ώρα του τραυματισμού. Το οίδημα και ο πόνος εμφανίζονται άμεσα. Ο γιατρός, μετά από την κλινική εξέταση και τις περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις (συνήθως μαγνητική τομογραφία), μπορεί να διαπιστώσει εάν η ρήξη είναι μερική ή πλήρης.
Στην περίπτωση μερικής ρήξης, η θεραπεία είναι συντηρητική με φαρμακευτική αγωγή και αποχή από αθλητικές δραστηριότητες για 3-6 μήνες.
Σε περίπτωση ολικής ρήξης, οι ασθενείς που δεν είναι αθλητές δοκιμάζουν τη συντηρητική θεραπεία, με πρόγραμμα ασκήσεων αποκατάστασης, τοποθέτηση νάρθηκα και φαρμακευτική αγωγή και εάν δεν περάσουν τα συμπτώματα, προχωρούν στη χειρουργική αντιμετώπιση με αρθροσκόπηση.
Κατά την επέμβαση πραγματοποιείται αποκατάσταση του κομμένου χιαστού συνδέσμου με φυσικό ή τεχνητό μόσχευμα και δεν απαιτείται νοσηλεία στην κλινική. Η μετεγχειρητική αποκατάσταση διαρκεί συνήθως 6-8 εβδομάδες, και περιλαμβάνει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο αποκατάστασης με ασκήσεις ενδυνάμωσης, κινησιοθεραπείας και στις περισσότερες φορές με τη βοήθεια εξειδικευμένου φυσιοθεραπευτή.
-
Οστεοχόνδρινες Βλάβες:
Οι βλάβες του αρθρικού χόνδρου αποτελούν ένα σχετικά δύσκολο κομμάτι της ορθοπεδικής. Αυτό συμβαίνει διότι ο αρθρικός χόνδρος του γόνατος δεν αιματώνεται και, άρα, δεν επουλώνεται. Η μη σωστή και μη έγκαιρη διάγνωση της οστεοχόνδρινης βλάβης μπορεί να οδηγήσει σε μετέπειτα σοβαρότερες βλάβες του γόνατος, όπως οστεονέκρωση και σε επόμενα στάδια οστεοαρθρίτιδα. Οι χόνδρινες βλάβες προκαλούν πόνο, διόγκωση του γόνατος (συνήθως με την παρουσία υγρού) ή και κριγμό, λόγω της τριβής τμημάτων των οστών.
Η διάγνωση γίνεται κλινικά και με τις κατάλληλες εξετάσεις (ακτινογραφία, αξονική ή μαγνητική τομογραφία). Η αντιμετώπιση είναι συνήθως συντηρητική, με αποφυγή έντονης δραστηριότητας προς αποφόρτιση της άρθρωσης, συμπτωματική φαρμακευτική αγωγή, φυσικοθεραπεία, ασκήσεις ενδυνάμωσης ή ενέσιμη θεραπεία.
Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, η αντιμετώπιση είναι χειρουργική και πραγματοποιείται είτε μεταμόσχευση χόνδρου, είτε (τα τελευταία χρόνια) καλλιέργεια και μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων.
-
Οστεοαρθρίτιδα:
Στις παθήσεις του γόνατος εντάσσεται και η Οστεοαρθρίτιδα. Πρόκειται ίσως για την σοβαρότερη πάθηση του γόνατος, η οποία συναντάται κυρίως σε γυναίκες άνω των 55 ετών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί να εκδηλωθεί και νωρίτερα. Η οστεοαρθρίτιδα είναι η αιτία που προκαλεί την σταδιακή φθορά του γόνατος -και κυρίως του χόνδρου-, προκαλώντας έντονο πόνο, δυσκαμψία, διόγκωση αλλά πολλές φορές και παραμόρφωση.
Οι πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα διαμαρτύρονται για έντονο πόνο που τους αποτρέπει από το να συμμετέχουν σε καθημερινές δραστηριότητες, επιδεινώνοντας έτσι την ποιότητα ζωής τους.
Όταν ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται πλέον στις συντηρητικές θεραπείες (εγχύσεις, φαρμακευτική αγωγή, φυσιοθεραπείες) η λύση είναι η αρθροπλαστική γόνατος.
Πρόκειται για την επέμβαση όπου τα φθαρμένα τμήματα της άρθρωσης αντικαθίστανται από προθέσεις αποτελούμενες από κράμματα μετάλλου και πολυαιθυλένιο.
Ο ασθενής κινητοποιείται άμεσα, ο πόνος φεύγει και η άρθρωση γίνεται πλήρως λειτουργική. Ο βασικότερος παράγοντας που οδηγεί στο τέλειο αποτέλεσμα είναι η ακρίβεια τοποθέτησης του υλικού. Γι’ αυτόν το λόγο, η ψηφιακή ολική αρθροπλαστική είναι η μόνη μέθοδος η οποία, έχοντας σύμμαχο την τεχνολογία, επιτρέπει στον χειρουργό να τοποθετήσει με απόλυτη ακρίβεια το υλικό εντός της άρθρωσης, με βάση τα ξεχωριστά και μοναδικά ανατομικά χαρακτηριστικά του ασθενούς.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την απουσία πόνου, τη μηδενική απώλεια αίματος, καθώς επίσης και τη μείωση χρόνου νοσηλείας (με συνέπεια τη μείωση του κόστους της επέμβασης).